Það er algengt viðhorf að hörð viðurlög og fangelsisvist séu nauðsynleg til að draga úr glæpum og tryggja öryggi samfélagsins. En raunveruleikinn sýnir að þetta er oft bæði dýrara og minna árangursríkt en forvarnir og fyrirbyggjandi aðgerðir. Með því að beina fjármagni að forvörnum, stuðningi og menntun er hægt að koma í veg fyrir glæpi áður en þeir eiga sér stað, sem er bæði hagkvæmara og mannúðlegra.
Píratar leggja mikla áherslu á mannréttindi, valdeflingu og réttlæti í stefnu sinni. Í ljósi þess teljum við að refsistefna sem byggir á hörðum viðurlögum og fangelsisvist sé bæði dýr og óskilvirk leið til að bregðast við glæpum. Miklu hagkvæmara og mannúðlegra er að fjárfesta í forvörnum og fyrirbyggjandi aðgerðum, þar sem markmiðið er að minnka glæpatíðni með því að uppræta undirliggjandi orsök vandans.
Kostnaður við refsivist mikill
Að reka fangelsiskerfi er dýrara en margir átta sig á. Íslenskt fangelsiskerfi kostar ríkið gríðarlega fjármuni á ári, þar sem hver fangi kostar hundruð þúsunda króna á mánuði. Þessi kostnaður felur í sér húsnæði, eftirlit, mat, heilbrigðisþjónustu og aðra þjónustu innan fangelsanna. Auk þess hafa fangelsisvistir oft í för með sér afleiddan kostnað fyrir samfélagið, eins og atvinnuleysi, félagslega einangrun og endurtekna glæpi.
Þrátt fyrir háan kostnað er árangur refsivistar takmarkaður. Fangelsisvist breytir sjaldan hegðun fanga til hins betra og leysir ekki undirliggjandi vandamál eins og fíkn, fátækt eða geðræna kvilla. Margir þeirra sem fara í fangelsi lenda aftur í glæpum eftir afplánun, sem sýnir að refsikerfið bregst oft í hlutverki sínu sem endurhæfingarkerfi.
Fyrirbyggjandi aðgerðir hin hagkvæma lausn
Píratar leggja áherslu á forvarnir og félagsleg úrræði sem raunhæfa og hagkvæma lausn. Með því að fjárfesta í aðgerðum sem draga úr áhættuþáttum glæpa er hægt að spara verulegar fjárhæðir til lengri tíma.
Dæmi um slíkar aðgerðir eru að efla geðheilbrigðisþjónustu en margir sem fremja glæpi glíma við andleg veikindi. Með því að bæta aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu má koma í veg fyrir glæpi og bæta lífsgæði einstaklinga. Einnig þarf að efla fíknimeðferð en fíkn tengist stórum hluta glæpa, sérstaklega ofbeldi og eignaspjöllum. Með því að fjárfesta í fíknimeðferð má draga úr glæpatíðni. Enn fremur þarf að auka menntun og atvinnutækifæri. Fólk sem hefur gott aðgengi að menntun og störfum er ólíklegra til að fremja glæpi. Samfélag sem styður menntun og félagsleg tækifæri getur þannig sparað sér kostnað við refsivist og eftirlit.
Fjárfesting í forvörnum skilar sér ekki aðeins í sparnaði heldur einnig í betra samfélagi. Þegar unnið er að því að uppræta orsakir glæpa – eins og fátækt, félagslega einangrun og vanlíðan – nýtist það öllum í samfélaginu. Betra öryggi, bætt líðan og minni samfélagslegur kostnaður eru bein afleiðing fyrirbyggjandi nálgunar.
Mannúð í forgrunni
Í stefnu Pírata er lögð áhersla á að leysa undirliggjandi vandamál fremur en að meðhöndla afleiðingar þeirra. Við trúum því að refsistefna sem horfir framhjá orsökum glæpa skapi ójafnvægi í samfélaginu og sói dýrmætum fjármunum. Með því að fjárfesta í forvörnum er hægt að skapa samfélag sem leggur áherslu á jafnræði, öryggi og réttlæti.
Refsivist er ekki aðeins dýr, heldur einnig oft árangurslítil, eins og áður segir. Með því að beina fjármagni í forvarnir og félagsleg úrræði er hægt að draga úr glæpatíðni og bæta lífsgæði. Fyrir Pírata er þetta ekki bara hagkvæmt heldur einnig í samræmi við mannúðlega sýn á samfélagið. Frekar en að refsa viljum við styðja við fólk og bjóða því betri lausnir til að lifa lífi án afbrota.
Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata.
Mummi Týr Þórarinsson
Oddviti Pírata í Suðurkjördæmi