Gefum íslensku séns er verkefni sem er sprottið upp við Háskólasetur Vestfjarða en árið 2007 hófust sumarnámskeið þar í íslensku sem annað mál. Frá upphafi var lagt upp með að samfélagið tæki ábyrgð með almennri þátttöku og var nærsamfélagið hvatt til að tala íslensku við nemendur háskólasetursins. Verkefnið hefur þróast og út frá því fæddist verkefnið Gefum íslensku séns.
Árið 2021 var byrjað með lítið átak sem gekk undir nafninu Íslenskuvænn staður. Þá var biðlað til búða, veitingastaða og stofnanna í Ísafjarðarbæ að tala íslensku við íslenskunemendur Háskólaseturs Vestfjarða og jafnfram voru staðirnir fengnir til að skuldbinda sig til að laga mál sitt að íslenskuþörfum þeirra sem spreyttu sig á henni.
Nú hefur verkefnið fengið vængi og stígur niður fæti um allt land.
Berum íslenskuna á borð
Það að flytja til annara landa í nýtt málumhverfi er áskorun. Að læra nýtt tungumál ásamt því að aðlaga sig breyttu umhverfi er áskorun. Íslendingar hafa upp til hópa viljað halda í okkar gestrisni og verið fljót að svara gestum okkar og nýbúum á ensku, jafnvel þrátt fyrir að viðkomandi sé alls ekki enskumælandi, en enskan má heita útbreitt tungumál. Við virðumst vera svo sannfærð um að það sé svo erfitt að læra málið að það sé ókurteisi að bjóða hana fram.
Íslenska er þjóðtunga Íslendinga og opinbert mál samkvæmt lögum um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmál. Það er á ábyrgð stjórnvalda og okkar að unnt sé að nota hana á öllum sviðum íslensks samfélags. Tungumálið gegnir veigamiklu samfélagslegu hlutverki og því mikilvægt að allir íbúar landsins hafi tækifæri til að geta tjáð sig á henni, því umræða og þjóðmál eru að mestu á íslensku. Því er ábyrgð okkar sem kunnum málið og okkar sem lifum í þessu málumhverfi að miðla til nýbúa sem eru að fóta sig í samfélaginu. Samfélagið er lykilinn af tungumálinu.
Almannakennari
Við verðum að axla ábyrð, við erum öll almennakennarar. Tungumál lærist með því að iðka það. Nú búum við í breyttum veruleika fólk með annað móðurmál en íslensku er nú stór hluti samfélagsins. Við gerumst almannakennar með því að tala íslensku, sýna þolinmæli, hlusta og endurtaka. Það er líka okkar að auka meðvitund og virkni samfélagsins við að hjálpa fólki við máltilenkun íslensku. Áfram er það réttur fólks að geta nýtt sitt móðurmál þegar það er að ná fram persónulegum réttindum til að mynda í heilbrigðiskerfinu og í samskiptum við stofnanir.
Með kveðju að vestan
Halla Signý Kristjánsdóttir
Verkefnastjóri Gefum íslensku séns við Fræðumiðstöð Vestfjarða á Ísafirði
