Guðbrandur Jónsson hjá Fornbátafélagi Íslands hefur leitað liðsinnis hjá Sveitarfélaginu Ölfusi við leit að flakinu af danska herskipinu Giötheborg sem strandaði við Ölfusárós í nóvember árið 1718 með um 180 manns um borð. Tíu fórust.
„Mig hefur lengi langað til að reyna að skoða þetta mál og hafði því samband við dönsku landhelgisgæsluna og spurði um upplýsingar um þetta mál. Þá fékk ég alveg nýja sýn á alla atburðarásina,“ segir Guðbrandur í samtali við Sunnlenska.
„Sagan er á þá leið að þegar Giötheborg kemur út af Þorlákshöfn brestur á stórviðri úr suðaustri og er skipið statt út af Eyrarbakka/Stokkseyri þegar framráin brotnar af í stórsjó og skipið verður stjórnlaust, mikill leki kom að því og höfðu menn ekki undan að dæla út sjó. Þegar skipið var um það bil að koma upp í fjöru voru akkerin tvö sett út og við það fer stefnið upp í öldu og vind.
Þannig kom skipið í strand á því sem þeir kalla sker og er bátur settur út og menn þar á til að freista þess að koma spotta í land því nokkuð langt var frá skerinu í land. Báturinn fórst þarna,“ segir Guðbrandur. Giötheborg var um 850 tonna seglskip.
30 fallbyssur í sjóinn
Guðbrandur segir að eftir að skipið strandaði hafi verið ákveðið að kasta öllu þungu fargi fyrir borð og freista þess að létta skipið og fleyta því þannig af skerinu. „Þannig fóru út í sjóinn 30 fallbyssur við skerið. Eina skerið þarna um slóðir sem passar inn í þessa atburðarás er Hásteinasker, sem er hlunnindasker þeirra Hraunsbænda.
Skipið losnaði af skerinu og flaut vestur með fjörunni þangað til stefni þess stakkst inn í sand við Hraunskeið. Önnur síða skipsins brotnaði af fljótlega eftir að menn voru komnir í land en áhöfnin var að mestu frá Noregi. Tíu fórust en fleiri tugir fallegra barna fæddust ári eftir strandið víða á bæjum um Suðurland þar sem norska áhöfnin fékk veturvist,“ segir Guðbrandur.
Leitað með málmleitartæki og sónar
Guðbrandur hefur haft samband við Sveitarfélagið Ölfus og óskað eftir að aðstoð. „Já, ég hafði samband, hef þá hugsað mér að fá hafnsögubátinn til afnota í öryggisskyni og jafnvel draga á eftir honum sónartæki á dýpra vatni. Annars notum við málmleitartæki þarna við skerið en Þórhildur og Hannes á Hrauni hafa boðið mér að koma og reyna búnaðinn þarna við skerið um leið og þau tína söl þarna næstu dagana. Ábúendur að Hrauni og Sveitarfélagið Ölfus eiga allan rekarétt þarna við ströndina og hafa lýst yfir samstarfi við að finna akkeri eða fallbyssur þarna við skerið og þá ballestina í fjörunni, hugsanlega á strönd sveitarfélagsins,“ segir Guðbrandur að lokum.