Þjóðminjasafnið varðveitir Eyri

Eyri á Eyrarbakka. Ljósmynd/Þjóðminjasafnið

Í desember 2020 var gengið frá kaupum ríkissjóðs á húsinu Eyri við Eyrargötu 39a á Eyrarbakka, ásamt öllu innbúi, til varðveislu í húsasafni Þjóðminjasafns Íslands.

Eyri var byggt árið 1907 af Sigurði Gíslasyni smið á Eyrarbakka sem bjó í húsinu til 1910 en seldi það þá hjónunum Guðfinni Þórarinssyni formanni frá Nýjabæ á Eyrarbakka og Rannveigu Jónsdóttur húsfreyju og verkakonu frá Litlu Háeyri á Eyrarbakka. Guðfinnur fórst fórst með bát sínum Sæfara ÁR 69 ásamt sjö manna áhöfn í innsiglingunni á Eyrarbakka 5. apríl 1927. Rannveig bjó áfram á Eyri til dauðadags 8. september 1965. Börn þeirra Hanna og Óskar eignuðust þá húsið og var það síðan notað sem sumarbústaður. Síðar komst húsið í eigu barna Óskars og Hallveigar Ólafsdóttur sem seldu Ríkissjóði húsið.

Óvenju vel varðveitt að innan
Frá því að Rannveig Jónsdóttir féll frá 1965 gættu afkomendur hennar og Guðfinns þess að viðhalda minningu þeirra með því að halda húsinu vel við og breyta í engu innri gerð þess né húsbúnaði. Húsið er óvenjulega vel varðveitt að innan, í mörgu upprunalegt og í því er upprunalegur húsbúanður að hluta til. Húsið er í góðu ástandi en árið 2018 var skipt um bárujárn á veggjum, skúrþaki og allir gluggar endursmíðaðir nema í vesturgafli, en sá gluggi er upprunalegur frá 1907.

Að sögn Guðmundar Lúthers Hafsteinssonar, sviðsstjóra húsasafns Þjóðminjasafnsins, er  varðveislugildi hússins er mikið, það hefur mikið menningarsögulegt og byggingarlistarlegt gildi, upprunalegt gildi þess er óvenju mikið og tæknilegt ástand gott. Húsið er mikilvægur hluti götumyndar Eyrargötu og stendur meðal húsa frá því í byrjun 20. aldar. Ekkert annað timburhús af alþýðugerð er í húsasafni Þjóðminjasafnsins.

Byggðasafn Árnesinga tekur við umsjón Eyrar
Önnur hús á Eyrarbakka sem eru í húsasafni Þjóðminjasafnsina eru Húsið frá 1765 og sambyggt því Assistentahús frá 1881 en á lóðinni við Húsið eru ennfremur útihús; þurrkhjallur, hesthús og fjós. Þessi hús hafa öll verið í umsjá Byggðasafns Árnesinga frá 1995 og er stefnt að því að Byggðasafnið taki við umsjón með Eyri og hafi það til sýnis fyrir almenning frá og með næsta ári.

Stofa í austurhluta hússins, veggfóður líklega sett á veggi fljótlega eftir smíði hússins, húsbúnaður upprunalegur. Ljósmynd/Þjóðminjasafnið
Fyrri greinForval VG hafið í Suðurkjördæmi
Næsta grein50% höfðu kosið þegar forvalið var hálfnað